Czym jest światło?

Większość ludzi pod pojęciem światła rozumie przeciwieństwo ciemności, ponieważ w świetle widzimy ludzi, zwierzęta, przedmioty – po prostu widzimy. Jednak światło to dużo bardziej złożony element i różne organizmy postrzegają je w różny sposób – w zależności od długości fali. Światło, które ludzie postrzegają jako bardzo intensywne, inne organizmy mogą widzieć jako niewyraźne szarości, a z drugiej strony światło praktycznie niedostrzegane przez ludzkie oko dla innych organizmów może być wręcz oślepiające. W przyrodzie zawsze możemy polegać na najbardziej wydajnym źródle światła, emitującym promieniowanie elektromagnetyczne o szerokim spektrum, które zadowoli wszystkie organizmy – Słońcu. Jednakże hodowcy roślin pod sztucznym oświetleniem są skazani na dostępne źródła światła, które emitują tylko światło w określonych zakresach długości fali.

Teraz dochodzimy do zasadniczej kwestii naszego badania. Jaka jest różnica w postrzeganiu światła przez ludzi i rośliny? Jakie źródło światła i w jakich warunkach zapewni roślinom takie światło, które będzie mieć najlepszy wpływ na ich wzrost i kwitnienie? Czy źródło światła to jedyny element, wpływający na ilość światła działającą na rośliny? Czy duże znaczenie ma odległość rośliny od źródła światła? Aby odpowiedzieć na wszystkie te pytania, należy najpierw zrozumieć istotę światła jako promieniowania elektromagnetycznego. A więc światło skrywa przed nami swoje tajemnice. Spróbujmy je nieco lepiej naświetlić.

Oświetlenie pod lupą

Przedstawiamy pierwsze kompleksowe opracowanie, dotyczące dostępnych akcesoriów oświetleniowych dla miłośników upraw pod sztucznym słońcem. Testy sprzętu są standardem wielu branż - przed
zakupem nowej lodówki czy drukarki, bez problemu znajdziemy odpowiednie zestawienie, przedstawiające wady i zaledy poszczególnych modeli. Tego komfortu nie mieli do tej pory growerzy, którzy musieli zdawać się na relacje znajomych, opinie sprzedawców bądź ślepy traf.

Decyzja, jaki sprzęt wybrać, zależy od wielu czynników. Wybór, jaki mają dziś growerzy, jest tak duży, że znaleźć można akcesoria dedykowane zarówno początkującym ogrodnikom z ograniczoną przestrzenią, jak i osobom uprawiającym na większą skalę (np. na potrzeby konopnych klubów społecznych). Czasy, kiedy jedynym nadającym się do indoor źródłem światła była wypożyczona na wieczne nieoddanie żarówka z latarni ulicznej to na szczęście zamierzchła przeszłość.

Autor wydanej niedawno na polskim rynku książki „Jak uprawiać indoor” podszedł do sprawy naukowo - zamiast własnego zdania czy widzimisię, pokusił się o przedstawienie wyników sprzętu zbadanych w specjalistycznym laboratorium.

Wyniki nie zawsze muszą byc idealne - publikacja ta jest pierwszą tego typu i siłą rzeczy może zawierać pewne braki. Z całych sił należy jednak przyklasnąć tej inicjatywie i czekać na kolejne.
Jednocześnie przypominamy (do znudzenia), że prezentowane przez nas treści mogą być wykorzystywane w praktyce tylko w dwóch przypadkach:

- uprawy cannabis w krajach, których przepisy na to zezwalają,
- uprawy na terytorium RP dorodnych pomidorów, truskawek,
bazylii...

Czym jest światło?

Światło, człowiek i rośliny

Promieniowanie elektromagnetyczne dzieli się na poszczególne rodzaje, w zależności od długości fali i zaczyna się od promieniowania gamma (najmniejsza długość fali) i kończy na falach
radiowych. W tym szerokim spektrum znajduje się między innymi tzw. światło widzialne, którego długość fali wynosi od 400-750 nm – innymi słowy jest to światło, o które nam chodzi. Światło widzialne jest równie ważne dla ludzi i dla roślin. Różnica jest w dwóch
czynnikach. Pierwszy z nich to fakt, że ludzie postrzegają światło oczami, natomiast rośliny za pomocą całego ciała. Po prostu – człowiek widzi światło oczami, a roślina za pomocą receptorów w liściach, łodygach i kwiatach. Druga, i znacznie bardziej istotna różnica polega na tym, że rośliny są bardziej wrażliwe na światło o innej długości fali. Lepiej jest to przedstawione na rysunku.



Wykres łatwo i zrozumiale wskazuje, że ludzkie oko jest najbardziej wrażliwe na światło o długości fali, na którą rośliny wykazują najmniejszą wrażliwość. Światło, które rośliny dostrzegają najbardziej intensywnie nazywane jest Promieniowaniem Aktywnym Fotosyntetycznie (FAR) – światło, które rośliny wykorzystują do fotosyntezy, a więc do wzrostu i kwitnienia. Jest to bardzo ważna informacja. Większość źródeł światła jest skonstruowana z myślą o oku
ludzkim i emituje bardzo mało światła o długości fali FAR. Podobny problem pojawia się w przypadku instrumentów fotometrycznych. Są one projektowane w taki sposób, aby mierzyły światło podobnie jak ludzkie oko. A więc jeśli włączysz żarówkę i będziesz mierzyć natężenie emitowanego światła za pomocą standardowego luksometru, otrzymasz
wartości odpowiednie dla ludzkiego oka. To dość logiczne, ale niezbyt dokładne z punktu widzenia uprawy roślin.

Podawane parametry źródeł światła

Jako że uprawa roślin pod sztucznym oświetleniem nie jest żadną nowością, mamy sposobność nabycia źródeł światła, które zaspokajają potrzeby roślin dużo lepiej niż standardowa żarówka, którą można sobie zapalić przy czytaniu tego artykułu. Najczęstszym typem źródeł światła do uprawy roślin są obecnie wciąż lampy HID (HPS), czyli lampy wyładowcze wysokoprężne. Do uprawy używa się również lamp CFL i LEDów – szczegółowym opisem źródeł światła zajmiemy się później. Teraz ważniejsze dla nas jest to, jak poznać, czy źródło światła emituje światło potrzebne do uprawy.
Przy zakupie źródła światła do uprawy zazwyczaj można spotkać się z następującymi informacjami:

Moc – określa ilość energii zużywaną przez źródło światła i jest wyrażana w Watach.

Strumień świetlny (Φ) – ta wartość podawana jest w lumenach (lm). Lumen jest jednostką strumienia świetlnego. Im większa intensywność, tym większy stożek światła będzie oświetlony przez źródło – żarówka o intensywności 90 tysięcy lumenów oświetli więcej niż żarówka o intensywności 40 tysięcy lumenów.

Skuteczność świetlna – zdolność źródła światła do konwersji Watów na Lumeny. Skuteczność podaje się w lumenach na Wat (lm/W lub LPW) i jest ważnym wskaźnikiem wydajności źródła światła. Jeżeli na przykład lampa 400W MH generuje 100 lumenów na 1 Watt, uzyskasz mniej skuteczne wykorzystanie energii, czy oświetlenia, niż
w przypadku lampy o takiej samej mocy, która emituje 125 lumenów na Watt.

Spektrum światła – określa część widma światła, którą emituje dane źródło światła. Rośliny wykorzystują inną część spektrum do wzrostu, a inną do tworzenia kwiatów.
Dzięki tej informacji stwierdzisz, czy źródło światła jest odpowiednie do stadium wzrostu, kwitnienia czy obu tych etapów. Na przykład w przypadku użycia lampy halogenidowej, która emituje zazwyczaj światło o długości fali 400-500 nm, zapewnilibyśmy roślinom odpowiednią ilość światła przydatnego do wzrostu - uzyskasz silne łodygi
i większe liście. Po przejściu do stadium kwitnienia kwiaty byłyby jednak bardzo rzadkie, ponieważ do tworzenia kwiatów niezbędne jest światło o długości fali 560-750 nm.

Temperatura chromatyczna (zwana też temperaturą barwową) – termin pomocniczy do wyrażenia składu światła, podawany w stopniach Kelvina (K). Technicznie rzecz biorąc, charakteryzuje widmo światła białego. Bardziej zrozumiale mówiąc, im wyższa temperatura barwowa, tym więcej źródła światła wydaje światła
białego/niebieskiego (niezbędnego do wzrostu). Natomiast im niższa temperatura barwowa, tym lepiej źródło światła nadaje się do oświetlania roślin w stadium kwitnienia.

Zauważyłeś, że wśród dostępnych danych czegoś brakuje? Tak, jest to strumień promieniowania FAR – a właśnie ta informacja interesuje nas najbardziej.

Promieniowanie fotosyntetycznie aktywne FAR


Promieniowanie fotosyntetycznie aktywne (po angielsku PAR – Photosynthetically Active Radiation) można opisać w formie kilku jednostek. Dla normalnego śmiertelnika najlepszym sposobem jest pomiar intensywności promieniowania jako FAR na metr kwadratowy (W/m2 FAR). W celu wyliczenia FAR W/m2 należy znać strumień
promieniowania FAR w Wattach (W FAR) oraz ilość emitowanych lumenów.

Jako przykład weźmiemy wysokoprężną lampę sodową Osram Plantastar o mocy 250 W, której strumień świetlny wynosi 33 200 lumenów, a strumień promieniowania FAR 80 W. Gdybyśmy cały strumień świetlny skierowali na powierzchnię 1 m2, uzyskalibyśmy intensywność
oświetlenia 33 200 luksów (lx). Aby dowiedzieć się, ile to FAR W/m2, wyliczymy, ile luksów jest potrzebnych do uzyskania 1 FAR W/m2 – 33 200 (lm) : 80 W (strumień promieniowania FAR) = 415 lx, a więc 1 FAR W/m2 uzyskamy przy intensywności oświetlenia 415 lx. Ponieważ na 1 m2 otrzymujemy teraz fikcyjną intensywność oświetlenia 33 200 lx, dzielimy tę wartość przez 415. Wynik to 80 FAR W/
m2.

Ten przykład to tylko ilustracja i nie uwzględnia żadnych strat światła w zależności od odległości od źródła światła oraz na skutek odbicia światła od powierzchni lampy (odbłyśnika), ścian itd. Ponieważ wspomnieliśmy o dodatkowej jednostce, musimy zawrzeć jej definicję:

Natężenie oświetlenia (E) – wyraża stosunek strumienia świetlnego na oświetlonej powierzchni. Jednostką miary jest lux (lx). Natężenie oświetlenia wynosi 1 lx, kiedy 1 lumen przypada na 1m2. Jeżeli mamy lampę o strumieniu 10 tysięcy lumenów na powierzchni 1 m2, uzyskamy wartość natężenia 10 tys. luxów. Natężenie oświetlenia (E) = padający strumień świetlny (lm) x Oświetlona powierzchnia (m2)

Ile FAR W/m2 potrzebują rośliny

Znając konkretne parametry źródła światła, można wyliczyć intensywność promieniowania FAR W/m2. Niestety w przypadku większości źródeł światła nie podaje się informacji o strumieniu promieniowania FAR - zrobiliśmy to za was, dokonując praktycznego oszacowania za pomocą specjalistycznego instrumentu do pomiaru FAR.Ale dość gadania, lepiej przejdźmy do rzeczy.

W dziedzinie uprawy roślin sztuczne oświetlenie jest najczęściej wykorzystywane jako uzupełnienie promieniowania słonecznego. Za pomocą lamp uprawowych można na przykład wydłużyć dzień w
szklarniach, co umożliwia uprawę warzyw w znacznie dłuższym okresie czasu niż w przypadku, kiedy hodowcy polegają wyłącznie na słońcu. Kolejne zastosowanie sztucznego oświetlenia można znaleźć w szklarniach botanicznych. Niektóre rośliny egzotyczne wymagają do życia większego natężenia światła, którego przez większość roku nie
znajdą w naszej szerokości geograficznej. Sztuczne oświetlenie zna również wiele osób, które mają w lecie przed swoimi domami różnego rodzaju palmy i kaktusy. Rośliny te nie przeżyłyby naszej zimy, a więc przez okres zimowy są „magazynowane“ w stodołach, garażach i piwnicach. Do ich oświetlenia zazwyczaj wystarczą świetlówki o wymaganym spektrum światła.
Niektórzy również wykorzystują sztuczne światło do uprawy roślin pokojowych. W ten sposób uzyskują piękniejsze rośliny i pozwalają rozkwitnąć tym gatunkom, które bez sztucznego oświetlenia nie miałyby na to szansy (w naszych warunkach klimatycznych). Nie wolno też zapominać o akwarystach - zdecydowana większość akwariów wyposażona jest w źródło światła, które zapewnia lepszy wzrost roślin akwariowych oraz zdrowy rozwój hodowanych zwierząt.
W powyższych przypadkach rośliny są oświetlane zdecydowanie niższym natężeniem światła niż w przypadku uprawy konopi.
Nieznany jest żaden inny gatunek, przy uprawie którego używa się tak wysokiej liczby Wattów na metr kwadratowy jak przy uprawie indoor konopi. Powodów jest kilka. Przy uprawie roślin przemysłowych, takich jak pomidory, papryka, ogórki i inne warzywa, podstawowym źródłem światła jest słońce.
Dla celów „doświetlania“ wystarczy więc niższe natężenie. Rośliny zimujące pod sztucznym oświetleniem zazwyczaj nie są uprawiane, by uzyskać maksymalny rozmiar, ale dla celów dekoracyjnych. Ponieważ hodowcy konopi zmuszeni są do ukrywania się w piwnicach, ziemiankach i innych obszarach, które uniemożliwiają wykorzystanie światła naturalnego, muszą zapewnić swoim roślinom maksymalne natężenie światła, aby uzyskać odpowiednie plony.

Aby zrozumieć kwestię niezbędnego poziomu oświetlenia, zapoznaj się z tabelą.

Optymalne wartości w/m2 FAR (promieniowania fotosyntetycznie aktywnego) są różne dla poszczególnych gatunków roślin.


Jak uzyskać pożądane natężenie promieniowania

Z tabeli wyraźnie wynika, że do uprawy konopi najlepiej jest osiągnąć natężenie 60-100 FAR/m2 – im bliżej 100W/m2, tym lepiej. Ale jak to zrobić? W poprzednim artykule dowiedzieliśmy się, jak wyliczyć przybliżoną dawkę FAR/m2 na podstawie parametrów źródła światła. Teraz zastanówmy się, jak wybrać źródło światła w zależności od tego, na jak wielkiej powierzchni chcemy zapewnić promieniowanie FAR.

Jako przykład weźmiemy obszar uprawowy o rozmiarach 1×2 metry, a więc 2 m2.

1. Przemnożymy niezbędne natężenie promieniowania przez wielkość obszaru uprawowego – 2 m2 × 80 FAR W/m2 (dla uprawy indoor konopi) = 160 W FAR.
2. Aby uwzględnić straty światła na ścianach, podłodze oraz fakt, że rośliny rzucają na siebie nawzajem cień, przemnożymy wynik poprzedniego kroku przez 1,5 – taka procedura jest powszechnie stosowana przy tego rodzaju wyliczeniu – 160 × 1,5 = 240 W FAR.
3. Na powierzchnię 2 m2 potrzebujemy więc 240 W FAR.
4. Teraz należy obliczyć przybliżoną dawkę FAR W przewidywanych źródeł światła. Wzór znamy z poprzedniego artykułu - „Czym jest światło?”.

Przy wyborze źródeł światła można uzyskać więcej wariantów. Pamiętaj, że ważny jest równomierny rozkład światła. Często lepiej jest wybrać więcej słabszych źródeł światła niż jedno silne. Przy oświetlaniu większych powierzchni natomiast lepiej jest użyć mniej silnych źródeł, aby w ten sposób zmniejszyć koszty zakupu oświetlenia.

Tę procedurę można wykorzystać przy uprawie dowolnych roślin. Jeśli więc chcesz przezimować rośliny ozdobne gdzieś w garażu, możesz postępować w taki sam sposób. Tylko zamiast 80 FAR W/m2 musisz przeliczyć niższą wartość, na przykład 30 FAR W/m2 (zob. tabela).

Odległość i natężenie

Mogłoby się wydawać, że teraz wiemy już o oświetlaniu roślin więcej niż trzeba. Oczywiście nie jest to prawda. Porównując z terminologią myśliwską, wiemy tylko tyle, ile strzałów musimy oddać – na tej podstawie możemy wybrać kaliber – i wiemy również, w jakim kierunku strzelać. Nie wiemy jednak, jak daleko od tarczy powinniśmy stanąć, aby strzał być wystarczająco skuteczny. Wraz z rosnącą odległością od lampy znacząco zmniejsza się natężenie oświetlenia, a tym samym poziom promieniowania fotosyntetycznie aktywnego.
Ponadto natężenie maleje wykładniczo – wystarczy stwierdzić, że zmniejsza się bardzo szybko. Już nawet 30 cm różnicy w odległości znacząco zmniejsza albo zwiększa skuteczność źródła światła.

Dla lepszego zrozumienia, zostaniemy przy myśliwym i jego strzelbie. Załóżmy, że każdy nabój to jeden lumen. W magazynku jest 10 000 nabojów, a więc 10 000 lumenów. Po wystrzale z lufy wylecą wszystkie naboje, mniej więcej w tym samym kierunku. Im dalej lecą, tym bardziej się od siebie oddalają. Jeśli w odległości jednego metra wszystkie dziesięć tysięcy nabojów pokryje powierzchnię 1m2, to w odległości 2 metrów pokryją obszar 4x większy (22), w odległości 3 metrów nawet 9-krotnie większy (32). A na dodatek liczba nabojów
pozostaje taka sama. Podobnie jest z lumenami.

Ponieważ natężenie oświetlenia jest wyliczane tak, że liczbę lumenów dzieli się przez obszar oświetlanej powierzchni:
Natężenie oświetlenia (E) = Padający strumień świetlny (lm)/Oświetlona powierzchnia (m2), jest jasne, że kiedy oświetlana powierzchnia jest zwiększana, natężenie oświetlenia maleje.

Jak więc stwierdzić, jaka odległość będzie idealna? Szczególnie w przypadku, kiedy mamy do wyboru więcej rodzajów źródeł światła? Szczerze przyznam, że musiałem nieźle nagłówkować się nad tym pytaniem. Żaden ze mnie matematyk, a już na pewno nie fizyk. Ale jestem ciekawski. Dlatego zwróciłem się do osób, które od dłuższego czasu zajmują się światłem, a ich doświadczenie w oświetleniu roślin jest większe niż historia najstarszego coffeeshopu w Holandii. Nie było łatwo ich znaleźć. Najpierw myślałem, że potrzebne informacje uzyskam
od samych producentów lamp do uprawy roślin. Działy handlowe i produkcyjne nie były w stanie odpowiedzieć na moje pytania, ale wciąż dzwoniłem i mailowałem, aż wreszcie znalazłem odpowiedniego człowieka, docenta, którego nazwisko zachowam dla siebie ze względów etycznych.

Ten jednak nie ucieszył się za bardzo ze spotkania ze mną. Szybko zrozumiał, że informacje, których potrzebuję, mogą być przydatne przede wszystkim dla domowych hodowców konopi, dla których nie wykazał zbyt dużego zrozumienia. Mimo to pan docent poświęcił mi swój drogocenny czas i wyjaśnił, że magiczny wzór do wyliczenia danych, których szukam, nie istnieje. Nasza komunikacja pozwoliła mi zdobyć wiele przydatnych informacji, a nawet zapewniła nieco
rozrywki. Dyskusja o świetle i źródłach światła między dwiema osobami, z których jedna uczyła się fizyki ostatni raz w szkole podstawowej, a druga zajmuje się nią całe życie, zapewnia wiele niespodzianek obu stronom. Wniosek z dyskusji był taki, że jedynym sposobem uzyskania potrzebnych informacji są pomiary w praktyce. W każdym razie panu docentowi należy się moje uznanie i podziękowanie za cierpliwość.Sinvelig nisqui



Jak uzyskać maksymalną ilość odpowiedniego światła?

Parametry testu

Pomiary były wykonywane za pomocą spektrofotometru AvaSpec 3648 w różnych odległościach od źródeł światła. Dane zostały
poddane ocenie w specjalistycznym programie, który jest w stanie zmierzyć i obliczyć dokładną dawkę promieniowania o konkretnych długościach fali. Oświetlona powierzchnia wynosiła 120×120 cm, a
większość pomiarów była realizowana w boxie Homebox Silver 120×120×200 cm z odbłyśnikiem Waveflector XL. Oprócz spektrum świetlnego i dawki promieniowania FAR sprawdzaliśmy również rozpraszanie światła w taki sposób, aby stwierdzić, jak równomiernie poszczególne źródła w połączeniu z odbłyśnikami oświetlają powierzchnię uprawową. Chociaż staraliśmy się zachować maksymalną precyzję,
należy uwzględnić możliwe odchylenia do 10%. Na przykład przy wymianie źródła światła nie da się uniknąć minimalnej zmiany jego odległości od powierzchni w stosunku do innych testowanych źródeł.

Oświetlana powierzchnia została wyposażona w siatkę o wielkości oka 20 cm, dzięki czemu uzyskaliśmy 49 punktów. czujnik spektrofometru znajdował się w dziurkach, a zmierzona wartość została przypisana do danego punktu. Dzięki temu możliwe było porównanie dawek FAR w różnych punktach oświetlanej powierzchni, a więc stopień rozproszenia światła.

Plantastar 250 w, waveflector XL, statecznik GiB PRO Vt

Najsłabsza lampa HID w naszym teście wykazała, że przy niskim natężeniu raczej nie poszalejemy. Wartości FAR W/m2 wraz z rosnącą odległością szybko maleją. Z wyników testu jasno wynika, że najlepsza odległość lampy od powierzchni do 30 cm, przy czym wartości 65-114 FAR W/m2 uzyskano na powierzchni 40×40 cm. Z poprzednich części naszej serii wiecie, że taka dawka jest skuteczna w uprawie indoor. Na powierzchni o rozmiarach 80×80 cm wartości spadają już do 20 FAR W/m2. Uwzględniając fakt, że pomiary z tą lampą były realizowane w Homebox Silver 120×120×200 cm, istnieje możliwość, że wartości na krawędziach mogłyby nieznacznie wzrosnąć,
gdybyśmy użyli mniejszego namiotu uprawowego ze ścianami o porównywalnym stopniu odbicia. Jednak nawet wtedy rozmiar skutecznie oświeconej powierzchni nie powiększyłby się znacznie. Wartości na krawędziach osiągnęłyby maksymalnie 40 FAR W/m2.

Dla pełni obrazu, podaję wartości zmierzone bezpośrednio w centrum powierzchni uprawowej, a więc dokładnie pod lampą.

* 30 cm: 114 FAR W/m2
* 40 cm: 65 FAR W/m2
* 50 cm: 40 FAR W/m2
* 60 cm: 29 FAR W/m2

Plantastar 400 w, waveflector XL, Lumatek 400 SL

Jedna z najbardziej popularnych lamp sprostała oczekiwaniom i w odległości 40 cm odpowiednio oświetliła powierzchnię 80×80 cm. Na tej powierzchni, w podanej odległości, uzyskano wartości 53-110 FAR W/m2. Na całej powierzchni 120×120 cm okazało się, że na obrzeżach wartość spada nawet do 37 FAR W/m2.

Wartości zmierzone w centrum pod lampą:
* 30 cm: 144 FAR W/m2
* 40 cm: 110 FAR W/m2
* 50 cm: 72 FAR W/m2
* 60 cm: 59 FAR W/m2
* 70 cm: 51 FAR W/m2
* 80 cm: 27 FAR W/m2

Być może zainteresuje Cię też porównanie stateczników. W nagłówku tego akapitu widać statecznik Lumatek 400 SL. To oznacza, że użyliśmy statecznik z regulacją ekspozycji, kiedy przełącznik był ustawiony w pozycji 400 SL. Sam również byłem ciekawy, jak będzie pracować to urządzenie. Przełącznik ma 4 pozycje i umożliwia regulację ilości światła emitowanego przez lampę. Jest to przydatne nie tylko do zmniejszenia zużycia energii elektrycznej w początkowych etapach uprawy, ale pozwala również na rzadsze zmiany wysokości zawieszenia lampy. Początkowo po prosto ustaw statecznik w pozycji 250 W, a kiedy rośliny zaczną rosnąć, dodaj więcej światła. Nie musisz więc zaczynać uprawy z lampą zawieszoną wysoko nad małymi roślinkami i niepotrzebnie zużywać duże ilości energii.

Przełączanie rzeczywiście działa. W tabeli 1. można poznać wartości pomiarów przy różnych pozycjach przełącznika, 40 cm pod lampą.
Z wykorzystaniem lampy Osram Vialox (NAV-T) 600 W w tabeli 2. porównaliśmy statecznik Lumatek z regulacją ekspozycji i klasyczny statecznik, a konkretnie GIB PRO IT, tym razem w odległości 60 cm:
Jeśli właśnie rozdziawiłeś buzię ze zdziwienia, to uwierz mi, że moja była równie mocno rozdziawiona. Inwestycja w statecznik elektroniczny zdecydowanie się opłaca!





Jak wygląda sytuacja bez ścian odblaskowych

Zdecydowaliśmy się na jeszcze jedną próbę z zestawem Plantastar + Waveflector XL + Lumatek 400SL. Usunęliśmy namiot Homebox i ponownie dokonaliśmy pomiarów. Growerzy często nie doceniają stosowania folii odblaskowych czy namiotów Homebox, jednak bez nich straty światła są większe, niż mógłbyś przypuszczać. Cóż, liczby mówią same za siebie.
Odległość 40 cm od lampy, pomiar bezpośrednio w środku powierzchni uprawowej:
* Homebox Silver – 110 FAR W/m2
* Bez Homeboxa – 83 FAR W/m2
Jeśli ktoś z Was ma jeszcze wątpliwości co do stosowania namiotów i folii odblaskowych, wspieranych odpowiednim rozmiarem obszaru uprawowego, to różnica 32% zysku świetlnego powinna być ostatecznym argumentem za ich stosowaniem.

CFL Elektrox 200 w Flower, waveflector XXL

Jedna z trzech „oszczędnych“ lamp, które poddaliśmy testom, musiała być osadzona w większym odbłyśniku, ponieważ do mniejszego po prostu nie weszła. Producenci lamp „energooszczędnych” do uprawy roślin często wspominają, że ich wielką zaletą jest możliwość ustawienia lampy bliżej roślin. To prawda, ale jednocześnie znacząco zmniejsza się rozmiar skutecznie oświetlonej powierzchni. Często również sprzedawcy lamp CFL podają, że 200 W CFL zastępuje 400 W HPS, a więc lampę sodową. Zanim przejdę do jakichkolwiek wniosków, spójrzmy na wykresy różnic w dawce FAR padającej na powierzchnię 80×80 cm w przypadku użycia 200 W CFL, w odległości 5 cm oraz 400 W HPS w odległości 40 cm (wykresy 1. i 2.).



Jeśli na podstawie tych wykresów nasuwa Ci się pytanie, kiedy warto użyć lampy CFL i czy w ogóle ma to jakikolwiek sens, to świetnie Cię rozumiem. Lampy CFL nadają się do małych obszarów lub w przypadku, kiedy musisz zminimalizować emisję ciepła źródła światła (w pomieszczeniach, gdzie jest problem z wysoką temperaturą). W każdym razie oczywiste jest, że slogan handlowy „oszczędna“ żarówka jest dość mylące. Zaletą tych źródeł światła jest więc niska
emisja ciepła, ale w żadnym przypadku nie można stwierdzić, ze 200W CFL zastępuje 400 W HPS

Jeżeli masz obszar 100×100 cm i zastanawiasz się nad tym, czy w miejsce jednej lampy 400 W HPS nie użyć jednej 200 W CFL, to weź pod uwagę, że rośliny dostaną wtedy dużo mniej światła, a więc również promieniowania fotosyntetycznie aktywnego.

Wartości zmierzone w centrum pod lampą Elektrox 200 W
Flower:
* 5 cm: 91 FAR W/m2
* 10 cm: 63 FAR W/m2
* 20 cm: 35 FAR W/m2
* 30 cm: 23 FAR W/m2
* 40 cm: 16 FAR W/m2
* 50 cm: 13 FAR W/m2

Moduł LED Spectrabox 300w

Oświetlenie LED budzi tyle kontrowersji, że z dużym napięciem oczekiwałem wyników pomiarów tych źródeł światła. Początkowo nie wiedziałem nawet, gdzie mógłbym znaleźć jakiś moduł do uprawy. Nie chciałem testować wersji 70 W, która byłaby najbardziej korzystna cenowo, ale miałem wątpliwości, czy miałaby jakakolwiek szansę w porównaniu na przykład z lampą 600 W HPS. W każdym razie miałem dość ograniczone środki finansowe i nie mogłem sobie pozwolić na
inwestowanie tysiąca euro w jedno źródło światła. Na szczęście znalazłem chętnego do współpracy producenta z czeskiej firmy Mazar, który za darmo wypożyczył mi moduł Spectrabox 300 W do przetestowania.

Z kart charakterystyki oświetlenia LED za dużo nie można wyczytać. Często producenci proponują porównanie z lampami HPS i twierdzą, że moduł LED zastąpi lampę HPS nawet o siedem razy większej mocy. Być może sprawdza się to przy uprawie roślin ozdobnych albo przy doświetlaniu szklarni. Jednak w uprawie indoor potrzebujemy dużo większą dawkę FAR, dlatego należy te informacje traktować z rezerwą. Celem
naszego testu było odkrycie faktów. Dlatego spójrzmy na wyniki.

Spectrabox 300 W ma dwa tryby świecenia. Jeden jest przeznaczony na fazę wzrostu, a drugi na fazę kwitnienia.
Podczas kwitnienia wystarczy włączyć tzw. kwiatowy booster, który zwiększy emisję spektrum świetlnego, niezbędnego właśnie do kwitnienia. Już przy porównaniu wartości mierzonych z i bez boostera widać wyraźnie, że po przełączeniu rzeczywiście coś się dzieje. (zob. wykresy 3. i 4.)




Fakt, że booster znaczący wpływa na ilość dawki FAR to dobra wiadomość, ale to jeszcze nie wszystko. Bardzo ważną informacją jest wartość FAR W/m2. Szczerze mówić byłem bardzo pozytywnie zaskoczony. Po włączeniu boostera uzyskujemy pomiar w odległości 30 cm od Spectraboxu równy 272 FAR W/m2, czyli więcej niż przy lampie 400 W HPS, która w tej odległości generuje zdecydowanie więcej ciepła. W modułach LED jest jednak jeden zasadniczy problem – w przypadku niewielkiej odległości od oświetlanej powierzchni jej rozmiar ulega szybkiego zmniejszeniu. W tym artykule przedstawiliśmy wykres natężenia FAR przy użyciu lampy Plantastar 400 W w odległości 40 cm od powierzchni (wykres 2.).



Teraz możemy go porównać z wykresem dla Spectraboxu, przy zawieszeniu 50 cm nad powierzchnią (wykres 5.). Wybrałem tę odległość, ponieważ w porównaniu z 400 W HPS Plantastar w odległości 40 cm, w centrum powierzchni uzyskujemy taką samą dawkę FAR.

Spektrum światła

Spektrum światła wpływa na to, co roślina. Światło o określonej długości fali jest niezbędne roślinie do wzrostu, a inna długość fali jest wykorzystywana w fazie kwitnienia.

Problem w tym, że potrzeby te mogą się różnić w zależności od gatunku roślin. Mniszek lekarski potrzebuje do kwitnienia światła o innej długości fali niż np. świerk. Rośliny nie lubią zdradzać swoich sekretów, dlatego jedynym możliwym rozwiązaniem jest nieustanne badanie różnych długości fali i obserwacja reakcji roślin. W przypadku modułów LED często spotykamy się z tym, że nie są w stanie zmusić roślin do tak ambitnego kwitnienia jak na przykład lampy HPS. Porównałem więc krzywą spektrum świetlnego modułu LED Spectrabox 300 W z lampami Plantastar 400 W i Osram Vialox NAV-T 600 W.
Wyniki można zobaczyć na wykresach 6 i 7. Jak widać, skład spektrum świetlnego modułu Spectrabox różni się znaczący od testowanych lamp. Według producenta jest to odpowiednie spektrum, którego nasze rośliny potrzebują do kwitnienia. To dość odważne stwierdzenie, ale nie odrzucajmy go jeszcze zdecydowanie.





Jak postępować z wynikami

Pomiary były realizowane w prawie idealnych warunkach. Homeboxy były nowe, dlatego ściany były zupełnie czyste. W dodatku w boxie nie było żadnych roślin, które w normalnych warunkach wzajemnie się zacieniają. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę fakt, że idealne wartości chcemy uzyskać nie tylko przy wierzchołkach roślin, ale też w niższych piętrach.
Jeżeli więc mamy doskonałe warunki świetlne na przykład 40 cm pod lampą Plantastar 400 W, oznacza to, że kiedy lampę przybliżymy na ok. 25 cm od samych wierzchołków roślin, uzyskamy lepsze oświetlenie niższych pięter roślin.


żródło: spliff.pl/ issuu.com/spliff/docs/spliff_nr42_growing

Pozdro Mr.Staff

Dobry Artykuł ... warty uwagi.
Gratki za to, że Ci się chciało go ładnie wstawić na Forum....

Pozdro
G.

duzo przydatnego info jak teoretycznie mozna troche zwiekszyc wydajnosc w boxach niewielkimi zmianami

Wszystko fajnie.
ART znany - nie chce się go nawet czytać.

Jakie FAR? ;D

co to za bzdury i brednie - jakie w/m2 promieniowania? posrało ich za przeproszeniem?

Gdzie jest pomiar strumienia fotonów i ewentualne pisanie o YPF.
To nie pomiary radiometrycznye :

Pobieżnie patrząc na to coś - odnosi się wrażenie, że goście nie wiedzieli co mierzą ani o czym piszą. Są zupełnie z innej bajki - i o oświetleniu - asymilacyjnym wiedzą tyle co.. moja babcia. Dorwali coś : coś im ktoś opowiedział.. i ... lecimy z koksem..

Pomiary oświetlenia w boksach - testy odbłyśników.. Spoko bardzo interesujące wyniki równomierności -

spectroradiometr typ podawany gdzieś tam - był.. ma możliwość pomiaru:
w formie radiometrycznej - fotometrycznej - a także i.. zapewne strumienia fotonów z zakresu

:400-700 :

A: Jest to standard - przyjęty w wypadku określania ilości "światła" dostępnych dla roślin.
Święty standard - konsensus - i wszyscy producenci - poważni - oświetlenia asymilacyjnego podają:
strumień fotonów : źródła. ;]

Podawanie tego w formie energetycznej - jest zupełnie pozbawione sensu. Z uwagi na samą naturę procesu.

ps: mam dysgrafie : byki sa u mnie wrodzone - nie bić.


za pewną wiki:

jednostka energetyczna nie jest używana "nigdzie"
Poza tym artem ze spliffa - czemu ubzdurali sobie, że jest to lepsze dla śmiertelnika pojęcia nie mam.
\ tak samo nie mam pojęcia czemu u was nie daje sie normalnie pisać i sie czeka na to co sie napisało na ekranie minute|

wynik obrazkowy wyszukiwania ich jednostki: www.google.pl/search?q=W/m2+FAR&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=JA-vVMkqw7c4qamA6Ag&ved=0CAgQ_AUoAQ&biw=1182&bih=598

tu są jakby inne obrazki: dziwne mierniki miedzy innymi: www.google.pl/search?q=W/m2+FAR&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=JA-vVMkqw7c4qamA6Ag&ved=0CAgQ_AUoAQ&biw=1182&bih=598#tbm=isch&q=ppfd+photon+flux

te dziwa tylko po czesku wychodzą: a po czesku szukać=pieprzyć: www.pestovat.cz/fotosynteticky-aktivni-zareni

google.schoolar: wyszukiwanie art naukowych: wpisanie ichniej jednostki wypluwa co scholar.google.pl/scholar?hl=pl&q=W%2Fm2+FAR+&btnG=&lr=


Bo tu badania:.. chyba odpowiedniego gatunku: scholar.google.pl/scholar?q=ppfd+photon+flux&btnG=&hl=pl&as_sdt=0%2C5


Spliff niestety jakością artów przypomina mi.. często Fakt... Co z tego, że ktoś coś zrobił i coś napisał - jeśli widać, że nie miał z tym żadnej styczności przed: nie zna tego co jest "konsensusem" pewnym - standardem - wynikającym nie z widzi misie.
Te ich FAR oznaczają co
W/m2 Jaki wat? Wat czego? Jakie współczynniki? na jaki lumen? liczone?
Skąd im się to wzięło.. zabijcie..

przez Inadę chyba... nie puszczali -"energetycznej" wartości - promieniowania Z zakresu:

Intensywnosc promeniowania panie kolego to FAR, jakbys poczytal to juz bys wiedzial o co tam chodzi. Artykul moim zdaniem (mnie swierzakowi) jak najbardziej pokazuje co z czym sie je, mialem tylko ten test boxow ze spliffa w gazetce, jaki odblysnik najlepszy i chyba te testy boxa widzialem. A te Far mierza jakos se zobacz na youtube hyba nawet spliffa filmy(niesklamac) zobacz JAK tam mierza....Mysle ze braku pro im niezarzucisz. A moze to byl growbox cholera wie polecam poszukac.

jajakobyly napisał:

Misiu kolorowy, wyskakujesz jak strażnik miejski zza krzaków na kierowcę stającego swoim pojazdem za B-36,pierdolisz 3 po 3 o fotonach, wklejasz jakieś linki i chuj z tego Twojego pocenia się nad pokazaniem swojej wyższości nad innymi nie obeznanymi w temacie Twojego konika jakim pewnie jest światło. Masz coś do przekazania, zrób to w prosty i przejrzysty sposób.

Leo ma fajna maksymę w podpisie:

Człowiek wykształcony mówi skomplikowanym językiem o rzeczach prostych.
Człowiek inteligentny mówi prostym językiem o rzeczach skomplikowanych.

P.S.

Co ma Twoja dysgrafia do pisania na klawiaturze?? Mnie uczyli, że to problem z odwzorowywaniem znaków metodą tradycyjną.

sub on na swietle zjadl zeby.Poprostu jaja kobylly jak oni zmierzyli to z dupy sie niewzieelo. Ale pocekajmy na dalszy rozwoj ja swierzak i moge sie tylko nauczyc, sam ne mam o swietle pojecia szczerze i hejaa. wszystko przed nami;)Ale jakkolwiek umiecie pomoc czy wyjasnic to to po to sa de dyskusje.Zeby nie sie obrzucac ą co to?? glupoty?? tylko wyjasniac, z kad to sie wzielo i dlaczego

Skąd ja znam takie wypowiedzi?

Zapewne znasz je z innych czasów. Czepianie się wszystkiego.
Golabek napisał:
Czytam: i widze to:

PAR - oznacza : promieniowanie z zakresu 400-700. Ok.

Zdanie następne: FAR W/m2 : I tu się pojawia cały problem.

Zwykli śmiertelnicy raczej nie różnią się od panów w białych kitlach niczym - poza ewentualnymi papierkami. | znaczy się mi się zawsze tak wydawało|

A Ci drudzy - nie używają do pomiarów - Jednostki radiometrycznej : nawet modyfikowanej : przez dajmy na to przepuszczenie przez kształtownik - tym razem Inadę - bo Inada opublikował swoje badania z tego co pamiętam w postaci krzywej na "moc" promieniowania.

Pierwszy zgrzyt w tym:

Pomijam ich rysunek z nałożonym kształtownikiem fotopowym na coś tam i podpisem FAR - relatywna czułość ma sens: jako opis osi dla fotopówki: a ten drugi co narysowali cholera wie czym jest: najbardziej by mccree przypominał - ilustracja .. nic więcej z niej nie wynika. I nie warto się jej czepiać.

Używają jednostki która: nie wiadomo czym jest: Nie zostało to jasno sprecyzowane.

Nie podają - czy: jest to - po kształtowniku?
Czy jest to po prostu pomiar radiometryczny z zakresu bez niczego.

Fotosynteza ma to do siebie, że zależy od liczby: fotonów na sztuki:
A ilość fotonów z mocy - zależy od ich długości fali.
1W - fotonów niebieskich i 1W fotonów czerwonych: nie jest równoważne na sztuki.

Czym jest ich FAR ? w W/m2 -> watami przepuszczonymi przez kształtownik? jakiś tam: Czy - jest to wynik radiometryczny z ich sprzętu? Czy jest to PAR - FAR - gdzie P zamieniono na F od fotosynteza

--> Dodatkowo krzywe - MC cree.. Inada.. są owszem właściwe dla : warunków pomiarowych w których zostały uzyskane. Nie ma się co ich czepiać. Ale: mimo tego , że one są:

Zazwyczaj : wszyscy podają to w formie wartości strumienia. - W mikromolach: a to dlatego, że tak jest najwygodniej: bo cyfry wyglądają najlepiej.

20 : 200 : 300 : 1200 : ładne takie.

Ściągałem sobie specyfikacje ich sprzętu: podają co używali. Dosyć dawno temu : art jest stary.

I mogę ich "podziwiać" za zapał : Ale.. ekchm: Wybór jednostki jest co najmniej dziwny - i świadczy o : braku znajomości : podstaw - Ich opracowanie jest jedynym które to podaje w takiej formie jakie w ogóle można znaleźć.

Użyteczność to ma w momencie gdy się chce porównać ze sobą dwie : oprawy w tym samym boksie: i kilka - lub jedną lampę : podpiętą pod odmienne stateczniki - magnetyce elektroniczne.
Ale w momencie gdy się chce porównać - dane dla odmiennych źródeł światła - LED: świetlówki: HPS : komplikuje sie to o tyle.

widzę np.. że mniej? dobra mniej w tej jednostce: ale o ile mniej: jeśli się zastosuje tą którą wszyscy używają: i nie dlatego, że mają taką fanaberię: ale dlatego, że jest do tego najlepsza :

- panuje konsensus miedzy wszystkimi, że - plon zależy najbardziej od wartości dziennego zintegrowanego strumienia fotonów - .. a różnice przy tej samej wartości radiometrycznej W/m2: dla różnych źródeł światła w wypadku strumienia mogą być spore. Bierze się to z natury fotonu.

Przykładowo:
mamy wynik:

120 W/m2 -> dla HPS i Led złożonego z dwu kolorów:
Przy zbliżonym bardzo małym udziałem % fotonów niebieskich w SPD.
Jaka jest różnica: wartości strumienia fotonów między tymi źródłami?

Te W/m2 to normalne pełnie..waty radiometryczne: od 400 do 700? czy: ? Coś co ktoś wbudował w program : do zakupionej skrzyneczki ;]

=========================================
www.avantes.com/products/spectrometers/starline/item/209-avaspec-uls3648-high-resolution-spectrometer

www.avantes.com/images/stories/brochurescat2012/33-35_-_avaspec-uls3648.pdf
=========================================
Ciekawa zabawka.
Dam głowę, że kiedyś miałem w ręce o wiele lepszą specyfikacje.
Daje się chyba ściągnąć programy i w nich pogrzebać: może da się zobaczyć: przez co jeśli mogli - puścili wyniki..

==========================================
edit a teraz: długa quota: która sie przewinęło razem ostatnim
==========================================
FrakZaFrakiem napisał:
Twoja recenzja mojego postu jest jak najbardziej trafiona.
Takie moje prawo : prawo : hobbysty : jak by nie patrzeć ludziki publikują te .. no to coś: w piśmie które dociera do milionów - dla wielu ludzi jest to pismo święte. Dociera to Także.. i do ludzi którzy poza nie nie wyściubią nosa.

Sprawdzasz to co zostało gdzieś napisane? Ja zazwyczaj - tak - grzebiąc we wszystkim na tyle dokładnie na ile chce mi się. Od wyników do metodologi - zaczynając od podstaw. Cholera tak chyba wszyscy mają? .. hmm.. tak mi się przynajmniej wydaje.
FrakZaFrakiem napisał:
To niekoniecznie jest - łatwe do wykonania: Wymaga "wyłuszczenia" zarzutów do tekstu - bez: napisania przy okazji 5 stronicowanego wykładu - gdzie punkt po punkcie w sposób : jak dla 3 latka - napisze się : jak i dlaczego coś się robi. Skąd się to bierze : i czemu tak a nie inaczej się to przyjęło.

Umiejętność której byś wymagał od mojej skromnej osoby... posiada może 1 na kilkunastu nauczycieli. Tak przynajmniej wspominam - to z czasów gdy mnie próbowano edukować.

Zarzuty w tym konkretnym wypadku: Można raz jeszcze: ... forma zła?

- Stosowanie jednostki nie używanej przez "branżę" | bez skojarzeń proszę|
- Nie pełne zdefiniowanie jednostki - nie mam nic poza FAR W/m2

W związku z czym nie mam śladu pojęcia - po przeczytaniu ogromnej ilości słów | słowotoku - ja tak mniej więcej odbieram ten styl: pisarstwa| ;

- Czy mam podane radiometryczne waty na m2 - dla promieniowania z zakresu od do .
- Czy - są to waty potraktowane : krzywą : Gdzie - przed zsumowaniem - do liczby - wynik pomiaru dla każdej z długości fali jest - przemnożony przez współczynniki - pełna analogia jak przy pomiarach fotometrycznych.

Brak zdefiniowania - brak informacji - co to u cholery jasnej jest?
Co zastosowali? Inadę ??

Aby wyniki dało się interpretować - i używać do porównania z innymi - powinny zostać podane w takich jednostkach w jakich - się je zazwyczaj podaje - a jeśli nie - to jednostka powinna być zdefiniowana jasno: tak aby wiadomo było jak ją "przeliczyć" na : powszechnie stosowaną.

Tu wygląda to tak jakby dajmy na to podać moc silnika w szeklach mechanicznych, prędkość w kabatach na pikawkę.. etc.
FrakZaFrakiem napisał:
Niby dobra maksyma.
Bardzo ładnie brzmi.

Oczywistym faktem jest, że wykształceni ludzie niekoniecznie są inteligentni - i w druga stronę działa to tak samo.

Ja bardzo lubię to: długie to jest i to bardzo. na maksymę się nie nadaje.

Ała tyle literek.
FrakZaFrakiem napisał:
Nie przypominam sobie aby mie tego uchono. | tak wygląda 80% tego co pisze przed edycją|
Masz zdolności polonistyczne? Ja nie mam - matematycznych także nie w zasadzie to chyba żadnych poza upierdliwością ;]
Dysgrafia napisał:
Wydaje misię, że mam jedno i drugie:
Przy czym to drugie jakby - dało się wyćwiczyć - wytrenować na małpę.
Ba i te moduły sprawdzania pisowni...