Rola makroskładników



N – Azot

Azot jest niezbędnym i podstawowym makroelementem odżywczym roślin. Jest składnikiem protoplazmy, wchodzi w skład białek. Przypisuję się azotowi znaczenie decydujące w produkcji biomasy wegetatywnej. Na korzystne efekty nawożenia azotem mają również wpływ fosfor i potas. Niedobory azotu w roślinie spowalniają procesy fotosyntezy oraz czynności fizjologiczne. Rośliny są słabe, niedużych rozmiarów, liście są małe o kolorze jasno-żółto-zielonym. Jest składnikiem budulcowym białek i kwasów nukleinowych. Pobudza do wzrostu części podziemne i nadziemne rośliny nadając im intensywnie zielone zabarwienie.

Objawy niedoboru N

Części wegetatywne pozbawione jędrności co jest skutkiem ograniczenia produkcji chlorofilu. Rośliny cierpiące na niedobory azotu są wiotkie, międzywęźla wydłużone o rozbudowanym systemie korzeniowym. Wzrost zahamowany, liście są mniejsze oraz charakterystycznie jaśniejsze. Nadmiar powoduje zbyt duży wzrost, dużo ciemnozielonych liści a system korzeniowy niezbyt rozbudowany. Jest jednym z najważniejszych makroelementów wpływających na zdrowie rośliny oraz jakość i ilość uzyskiwanych plonów.

P – Fosfor

Fosfor jest jednym z uniwersalnych składników pokarmowych. Jest składnikiem związków organicznych dzięki czemu jest wykorzystywany do akumulacji energii oraz przemian zachodzących w roślinach. Fosfor jest bardzo słabo przemieszczany w roślinie co może prowadzić do niedoborów tego składnika. Dobre zaopatrzenie roślin w fosfor skutkuje obfitym wzrostem systemu korzeniowego co prowadzi do zwiększenia plonów.

Objawy niedoboru P

Niedobory fosforu powodują zahamowanie tworzenia kwasów nukleinowych oraz białek co prowadzi do pogorszenia przemiany materii i zahamowania wzrostu. Dobrze odżywione rośliny fosforem stymuluje wzrost korzeni (wpływając na lepszą absorpcję wody i składników pokarmowych z gleby ), krzewienie się zbóż, wzrost liczby zawiązywanych nasion, budowę mechaniczną łodyg oraz skrócenie dojrzewania roślin. Jeżeli występują niedobory fosforu wzrost rośliny jest zahamowany oraz sama ciemnieje. Objawy są na starszych liściach, które żółkną a następnie czerwienieją. Słaby system korzeniowy powoduje małą ilość rozgałęzień, łodygi są twardsze a roślina później dojrzewa.

K – Potas

Potas jest pierwiastkiem bardzo ruchliwym w roślinie gdzie jest przemieszczany pomiędzy organami wegetatywnymi. Jest pobierany przez rośliny w dużych ilościach zarówno z gleby jak i przez zielone części nadziemne. W okresie intensywnego wzrostu i rozwoju rośliny najwięcej tego makroskładnika zmagazynowane jest w częściach wegetatywnych takich liście, łodygi, gałęzie. Potas jest składnikiem regulującym gospodarkę wodną rośliny odpowiadając za utrzymanie odpowiedniego turgoru oraz sterowanie aparatami szparkowymi, odpowiada również za prawidłowe funkcjonowanie procesów fotosyntezy oraz za rozmieszczenie powstałych w jej wyniku asymilatów, węglowodanów takich jak skrobia w produkcji ziemniaków a także cukrów w uprawie buraków cukrowych. Składnik ten również ma działanie odpornościowe na choroby bakteryjne oraz wyleganie roślin.

Objawy niedoboru K

Charakterystycznymi objawami niedoboru potasu jest zmiana zabarwienia liści z koloru ciemnozielonego w kolor przypominający niebieskawy następnie przechodzące w nekrotyczne plamy między nerwami. Zostaje zahamowany wzrost i rozwój (skrócenie międzywęźli, przyrosty słabe i cienkie), następnie całe rośliny zasychają. W uprawach sadowniczych niedobory potasu są charakterystyczne dzięki nekrozom na brzegach liści umieszczonych na długopędach. Nadmiar potasu może powodować ewentualne niedobory magnezu, cynku bądź żelaza.

Ca – Wapń

Wapń jest podstawowym składnikiem pokarmowym dla roślin. Składnik ten spełnia funkcję budulcową wchodząc w skład ścian błon komórkowych gdzie jest zmagazynowany w większości swojej zawartości w roślinie i w połączeniu z pektynami i związkami celulozowymi tworzy stabilność, oraz swego rodzaju „szczelność” i wysoką wytrzymałość ścian komórkowych będących w dobrej kondycji zwiększa odporność ataku patogenów chorobotwórczych występujących podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych. Zwiększenie zawartości wapnia w komórkach zmniejsza zjawisko wylegania roślin nadając im wysoką stabilność. Ponadto wapń wpływa na rozwój i wzrost systemu korzeniowego.

Objawy niedoboru Ca

Niedobory wapnia pojawiają się na glebach kwaśnych. Wapń posiada również funkcję transportową składników pokarmowych w roślinie. Transportowany na nie duże odległości białkami będącymi częścią błon komórkowych. Transport wapnia do owoców odbywa się ksylemem wraz wodą, które są najgorzej odżywione tym składnikiem gdyż procesy transpiracyjne zachodzą z utrudnieniem. Wapń jest makroelementem przeciwdziałającym chorobom fizjologicznym w uprawie owoców i warzyw takim jak gorzka plamistość podskórna na jabłoniach, zgnilizna wewnętrzna główek kapusty, brzeżne zamieranie liści kapusty tzw. „TIPBURN” czy w uprawie pomidorów i papryki sucha zgnilizna wierzchołkowa.

Mg – Magnez

Magnez jest aktywatorem wielu enzymów biorących udział w procesach biochemicznych między innymi oddychania, reguluje poziom pH w komórkach roślinnych, odpowiedzialny za gromadzenie cukrów w roślinach, jest głównym składnikiem chlorofilu regulującym proces asymilacji dwutlenku węgla objawiającego się zielonym kolorem liści, uczestniczy w procesach fosforylacji (ADP i ATP), poprawia wielkość i wybarwienie owoców. Transport odbywa się ksylemem oraz we floemie a jego ruchliwość znajduje się na wysokim poziomie.

Objawy niedoboru Mg

Niedobory łatwo można scharakteryzować gdyż rozpoczynają się od brzegów blaszki liściowej w głąb powierzchni liścia. Niedobory magnezu powodują zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin gdyż następuje pogorszenie procesu fotosyntezy na skutek braku odpowiedniej ilości chlorofilu w, skład którego wchodzi magnez . Najczęściej niedobory występują na starszych liściach objawiając się chlorozami międzynerwowymi tzw. Marmurkowatość. Objawy niedoboru magnezu są najczęściej widoczne wczesną wiosną na zasiewach zbóż jarych.

S – Siarka

Siarka występuje w aminokwasach takich jak cysteina, cystyna, metionina i jest bardzo ważnym składnikiem w procesach tworzenia chlorofilu oraz białka. W sytuacji jej braku w roślinie dochodzi do spadku zawartości białka co powoduje zahamowanie wzrostu i rozwoju rośliny a także spadku ilości i jakości plonów. Bierze udział w procesie fotosyntezy oraz wiąże azot atmosferyczny z powietrza, syntezie lignin podczas całego okresu wegetacyjnego, syntezę tłuszczów w okresie dojrzewania nasion.


Niedobór siarki sprawia, że azot nie bierze udziału w przemianie białkowej, w wyniku czego dochodzi do zatrucia rośliny. Gdy roślina nie ma do dyspozycji dostatecznej ilości siarki, następuje pogorszenie pobierania azotu z gleby oraz zahamowanie jego obiegu w roślinie. Na skutek tego procesu zwiększa się zawartość azotanów w roślinach co w dużych stężeniach dla rośliny jest trujące. Pierwsze objawy niedoborów siarki pojawiają się na najmłodszych liściach ponieważ siarka bardzo słabo jest transportowana w roślinie ze starszych do nowo powstałych części organicznych. Młode liście ulegają charakterystycznemu „bieleniu” oraz stają się „łyżeczkowato” wygięte. Kwiatostany zawierają mniej kwiatów a same kwiaty są wyraźnie jaśniejsze czasami przybierając nawet biały kolor. Łuszczyny zawierają mniej nasion.