Posiadanie nawet niewielkiej ilości narkotyku na własny użytek jest co do zasady przestępstwem ściganym z urzędu. Popełnienie go skutkuje pociągnięciem posiadacza do odpowiedzialności karnej. Czy posiadanie narkotyków zawsze jest przestępstwem?

Od wskazanej zasady są jednak wyjątki. Oto one:

• posiadanie śladowej ilości narkotyku. W orzecznictwie sądów przeważa stanowisko, zgodnie z którym nie stanowi przestępstwa posiadania narkotyków z art.62ust.1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii posiadanie narkotyku w tak znikomej ilości, która nie może wywołać u człowieka skutku odurzającego. W praktyce chodzi tu o przypadki posiadania śladowej ilości narkotyków, np. osadu po marihuanie czy amfetaminie lub innym narkotyku jaki pozostał w miejscu jego przechowywania – w szklanej fifce czy torebce strunowej. Szerzej piszę o tym w artykule "posiadanie śladowej ilości narkotyku nie jest przestępstwem"

• nieumyślne posiadanie narkotyku. Przestępstwo posiadania narkotyków można popełnić jedynie umyślnie. Warunkiem odpowiedzialności karnej za posiadanie narkotyku jest zatem wiedza oskarżonego o posiadaniu substancji stanowiącej narkotyk. Więcej piszę o tym w artykule "posiadanie narkotyku jest przestępstwem umyślnym"

• posiadanie narkotyku przez nieletniego, a więc osobę, która w chwili czynu nie ukończyła 17 lat. Warunkiem ponoszenia odpowiedzialności karnej za popełnienie przestępstwa, w tym przestępstwa posiadania narkotyków jest ukończenie przez sprawcę w chwili czynu 17 lat. Jeżeli Policja zatrzymała na posiadaniu narkotyków nieletniego, wówczas nie poniesie on odpowiedzialności karnej za przestępstwo lecz jedynie odpowie za ten czyn w postępowaniu przed Sądem Rodzinnym na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawie nieletnich. Za posiadanie narkotyków grozi nieletniemu wymierzenie środków wychowawczych, takich jak nadzór kuratora, umieszczenie w ośrodku wychowawczym, a w najgorszym wypadku umieszczenie w zakładzie poprawczym.

• posiadanie narkotyków, którego społeczna szkodliwość była znikoma. Chodzi tu o przypadki posiadania przez osobę zatrzymaną przez Policję niewielkiej ilości narkotyków na własny użytek o tak błahym charakterze, że nie powinny być uznane za przestępstwo i nie powinny pociągać za sobą odpowiedzialności karnej.

We wszystkich opisanych wyżej sytuacjach nie powinno dojść do wszczęcia postępowania przygotowawczego. Gdyby jednak dochodzenie lub śledztwo zostało wszczęte powinno zostać potem umorzone przez prowadzącego je funkcjonariusza Policji lub nadzorującego je Prokuratora. A gdyby jednak doszło do postawienia osobie zatrzymanej zarzutu popełnienia przestępstwa, a następnie skierowania do Sądu aktu oskarżenia? – wówczas Sąd powinien umorzyć postępowanie w tej sprawie na posiedzeniu przed skierowaniem jej na rozprawę. Może się jednak zdarzyć, że Sąd skieruję tą sprawę na rozprawę – wówczas powinna się ona zakończyć wyrokiem umarzającym postępowanie karne lub uniewinniającym oskarżonego od zarzucanego mu czynu posiadania narkotyków.

Jak zauważyłeś piszę o tym co powinno nastąpić gdy osoba zatrzymana na posiadaniu narkotyków nie popełniła przestępstwa. Doświadczenie jakie zdobyłem podczas orzekania jako Sędzia Wydziału Karnego nauczyło mnie jednak, że osoby sprawujące funkcje organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości: prokuratorzy i sędziwe różnią się między sobą poglądami na temat społecznej szkodliwości posiadania niewielkiej ilości narkotyków na własny użytek. Wśród moich kolegów i koleżanek Sędziów byli tacy, którzy opowiadali się za karaniem każdego przypadku posiadania narkotyków, w tym również niewielki ilości na własny użytek oskarżonego. Inni, w takim przypadku byli gotowi rozważyć umorzenie postępowania karnego.

Autor: Mariusz Stelmaszczyk